Mạt chược (Mahjong) là một trò chơi trí tuệ cổ xưa, đầy hấp dẫn và có nguồn gốc từ Trung Quốc. Với những quân bài độc đáo, luật chơi phức tạp nhưng logic, mạt chược không chỉ là một hình thức giải trí mà còn là một cách rèn luyện tư duy, khả năng quan sát và tính toán. Nếu bạn bị cuốn hút bởi những bộ phim Hồng Kông với cảnh chơi mạt chược gay cấn và đang tò mò về cách chơi bài mạt chược, bài viết này của ST666V sẽ là kim chỉ nam chi tiết dành cho bạn.

Tóm Tắt Bài Viết

Mạt chược là gì? Khám phá trò chơi trí tuệ hấp dẫn

Vậy, chơi mạt chược là gì? Mạt chược là một trò chơi trên bàn (board game) sử dụng một bộ gồm các quân bài (tiles) đặc biệt thay vì lá bài tây thông thường. Thông thường, trò chơi này có 4 người tham gia, ngồi quanh một bàn vuông. Mục tiêu chính của người chơi là sắp xếp 13 quân bài trên tay (cộng với quân thứ 14 được bốc lên hoặc ăn vào) thành các bộ hợp lệ (thường là 4 bộ ba và một đôi) để đạt được trạng thái “Ù” (Mahjong) trước những người chơi khác.

Trò chơi này đòi hỏi sự kết hợp giữa may mắn (khi bốc bài) và kỹ năng (trong việc lựa chọn quân bài để giữ lại, đánh đi, và cách kết hợp chúng thành các bộ). Cách đánh mạt chược không chỉ đơn thuần là ghép bài, mà còn là việc quan sát đối thủ, phán đoán bài của họ và đưa ra chiến lược hợp lý. Do có nguồn gốc sâu xa, nhiều người tìm hiểu về cách chơi mạt chược trung quốc để hiểu rõ bản chất và các biến thể của nó.

Tìm hiểu bộ bài mạt chược: Mạt chược có bao nhiêu quân?

Một trong những câu hỏi đầu tiên của người mới là mạt chược có bao nhiêu quân? Một bộ mạt chược tiêu chuẩn thường có 144 quân, nhưng con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào biến thể luật chơi (một số bộ có thêm các quân Hoa, Mùa hoặc Joker). Tuy nhiên, cấu trúc cơ bản gồm các loại quân sau:

Các quân bài số (Suited Tiles)

Có 3 loại quân số, mỗi loại gồm các số từ 1 đến 9, và mỗi số có 4 quân giống hệt nhau. Tổng cộng 108 quân.

Quân Sách (索子 – Sǔozi / Bamboos): Thường được biểu thị bằng hình ảnh các đốt tre. Quân số 1 Sách thường là hình con chim sẻ.
Quân Vạn (萬子 – Wànzi / Characters): Được khắc chữ “Vạn” (萬) phía dưới và chữ số Hán tự (từ Nhất đến Cửu) phía trên.
Quân Văn (筒子 – Tǒngzi / Circles hoặc Dots): Được biểu thị bằng các vòng tròn nhỏ.

Các quân bài danh dự (Honor Tiles)

Gồm 2 loại, tổng cộng 28 quân.

Quân Gió (風牌 – Fēngpái / Winds): Gồm 4 loại: Đông (東), Nam (南), Tây (西), Bắc (北). Mỗi loại gió có 4 quân giống hệt nhau (Tổng 16 quân).
Quân Rồng (箭牌 – Jiànpái / Dragons): Gồm 3 loại: Trung (中 – Rồng Đỏ), Phát (發 – Rồng Xanh), Bạch (白 – Rồng Trắng/Khung Trống). Mỗi loại rồng có 4 quân giống hệt nhau (Tổng 12 quân).

Các quân bài thưởng (Bonus Tiles) – Tùy chọn

Những quân này thường không dùng để tạo thành các bộ Ù mà chủ yếu để cộng thêm điểm thưởng. Tổng cộng 8 quân (có thể nhiều hơn ở một số bộ).

Quân Hoa (花牌 – Huāpái / Flowers): Gồm 4 quân, thường là Mai, Lan, Cúc, Trúc.
Quân Mùa (季牌 – Jìpái / Seasons): Gồm 4 quân: Xuân, Hạ, Thu, Đông.

Ngoài các quân bài, một bộ mạt chược đầy đủ thường đi kèm:

2 viên xúc xắc (xí ngầu).
Bộ đánh dấu Gió Cửa và Gió Vòng Chơi (để xác định vị trí Đông và vòng gió hiện tại).

Giá 1 bộ mạt chược rất đa dạng, tùy thuộc vào chất liệu (nhựa, xương, ngà, đá…), kích thước, độ tinh xảo và thương hiệu. Có những bộ giá rẻ phục vụ giải trí thông thường, cũng có những bộ cao cấp mang tính sưu tầm.

Luật chơi mạt chược cơ bản cho người mới

Đây là phần cốt lõi của cách chơi bài mạt chược. Trò chơi diễn ra theo lượt, ngược chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ người cửa Đông.

Diễn biến một lượt chơi

Trong lượt của mình, người chơi thực hiện các bước sau:

Bốc bài: Bốc một quân bài từ phần tường thành còn lại (Nọc). Người cửa Đông ở lượt đầu tiên đã có 14 quân nên sẽ đánh bài đi trước mà không cần bốc.
Đánh bài: Sau khi bốc bài (hoặc ở lượt đầu tiên của cửa Đông), người chơi phải chọn một quân bài không mong muốn trên tay và đánh ra, đặt ngửa vào giữa bàn. Quân bài đánh ra phải được hô tên rõ ràng.

Các hành động đặc biệt: Ăn bài của người khác

Khi một người chơi đánh ra một quân bài, những người chơi khác có thể “ăn” quân bài đó để hoàn thành một bộ trên tay mình, thay vì bốc bài từ Nọc. Có các kiểu ăn bài sau:

Phỗng (碰 – Pèng/Pung):
- Khi một người đánh ra quân bài mà bạn đang có 2 quân giống hệt trên tay, bạn có thể hô “Phỗng”.
- Bạn được ưu tiên lấy quân bài đó (ngay cả khi không phải lượt của bạn, trừ trường hợp có người khác muốn Ù quân đó).
- Sau khi lấy quân bài, bạn phải lật ngửa bộ 3 quân giống nhau (gọi là Phỗng) ra trước mặt mình.
- Bạn phải đánh đi một quân bài rác trên tay. Lượt chơi tiếp tục từ người bên tay phải của bạn.
Căng (槓 – Kàng/Kong):
- Căng ngửa (Minh Căng):
  - Căng do ăn bài: Khi một người đánh ra quân bài mà bạn đang có 3 quân giống hệt trên tay, bạn có thể hô “Căng”. Lấy quân bài đó, lật ngửa cả 4 quân ra trước mặt. Sau đó, bạn phải bốc thêm 1 quân bài bổ sung từ cuối Nọc và đánh đi 1 quân rác.
  - Căng nối: Nếu bạn đã có một bộ Phỗng lật ngửa, và trong lượt của mình bạn bốc được quân bài thứ 4 giống hệt, bạn có thể hô “Căng”, thêm quân bài đó vào bộ Phỗng, biến nó thành bộ Căng ngửa. Bốc thêm 1 quân bổ sung từ cuối Nọc và đánh đi 1 quân rác.
- Căng kín (Ám Căng): Nếu trong lượt của mình, bạn đang có sẵn 4 quân bài giống hệt nhau trên tay (3 quân ban đầu + 1 quân vừa bốc), bạn có thể hô “Căng”. Bạn úp 2 quân ngoài cùng và ngửa 2 quân giữa của bộ 4 quân này ra trước mặt. Bốc thêm 1 quân bổ sung từ cuối Nọc và đánh đi 1 quân rác.
Xuyên (吃 – Chī/Chow):
- Hành động này chỉ có thể được thực hiện bởi người chơi ngồi ngay sau (tay phải) người vừa đánh bài.
- Khi người phía trước đánh ra một quân bài số mà bạn có thể dùng nó để tạo thành một bộ ba quân số liên tiếp cùng loại (Sảnh) với 2 quân trên tay mình (ví dụ: người trước đánh 5 Vạn, bạn có 6 Vạn, 7 Vạn), bạn có thể hô “Xuyên”.
- Lấy quân bài đó, lật ngửa bộ Sảnh (3 quân) ra trước mặt.
- Đánh đi một quân bài rác trên tay. Lượt chơi tiếp tục bình thường.
- Lưu ý: Ưu tiên của Xuyên thấp hơn Phỗng và Căng. Nếu có người hô Phỗng hoặc Căng cùng quân bài đó, họ sẽ được ưu tiên ăn. Nhiều luật chơi không cho phép Xuyên để Ù.

Mục tiêu cuối cùng: Ù (Hú / Mahjong)

Mục tiêu của cách chơi bài mạt chược là sắp xếp 14 quân bài trên tay thành một cấu trúc hợp lệ, thường là 4 bộ và 1 đôi (mắt).

Bộ (Meld): Có thể là Phỗng (bộ 3 quân giống nhau), Căng (bộ 4 quân giống nhau), hoặc Xuyên (bộ 3 quân số liên tiếp cùng loại).
Đôi (Mắt / Eye): Hai quân bài giống hệt nhau.

Khi bài trên tay bạn chỉ còn thiếu 1 quân nữa để hoàn thành cấu trúc 4 bộ 1 đôi, bạn đang ở trạng thái “Chờ Ù”.

Ù do tự bốc (Tự Mô – Zìmō): Nếu bạn bốc được quân bài cần thiết từ Nọc để hoàn thành bài Ù, bạn hô “Ù” hoặc “Tự Mô”. Tất cả những người chơi khác phải trả tiền/điểm cho bạn.
Ù do ăn bài người khác (Ăn Ù / Thả Chông – Rónghú): Nếu một người chơi khác đánh ra đúng quân bài bạn cần để Ù, bạn có thể hô “Ù”. Chỉ người vừa đánh ra quân bài đó phải trả tiền/điểm cho bạn (thường là trả nhiều hơn so với Tự Mô).

Ván bài kết thúc khi có người Ù hoặc khi hết bài trong Nọc mà không ai Ù (gọi là “Lưu Cục” – Hòa).

Cách tính điểm (Phán/Fan) trong mạt chược – Tổng quan

Đây là phần phức tạp và biến hóa nhất của luật chơi mạt chược, thay đổi rất nhiều tùy theo vùng miền và quy ước. Về cơ bản, điểm (thường gọi là Phán hoặc Fan) được tính dựa trên các yếu tố sau khi người chơi Ù:

Độ hiếm/khó của các bộ bài: Bài có nhiều Phỗng/Căng, bài toàn quân cùng loại (Thanh Nhất Sắc), bài toàn quân danh dự (Tự Nhất Sắc), bài không có quân số (Toàn Tự), v.v., sẽ có điểm Phán cao hơn.
Các yếu tố đặc biệt: Có Phỗng/Căng của Gió Cửa hoặc Gió Vòng Chơi, có Phỗng/Căng Rồng, Ù bằng quân cuối cùng trong Nọc, Ù Căng trên hoa…
Cách Ù: Tự Mô thường được nhiều điểm hơn Ăn Ù.

Đối với người mới, dạy cách chơi bài mạt chược thường bắt đầu với việc nhận biết các bộ và cách Ù cơ bản. Việc tính điểm chi tiết có thể học dần sau hoặc sử dụng các bảng tính điểm tham khảo theo luật chơi cụ thể đã thống nhất.

Mẹo chơi mạt chược cho người mới bắt đầu từ ST666V

Để nhanh chóng làm quen và cải thiện kỹ năng, hãy tham khảo một số mẹo cách chơi bài mạt chược từ ST666V :

Nhận biết quân bài: Ưu tiên hàng đầu là học cách nhận diện nhanh chóng các loại quân Sách, Vạn, Văn, Gió, Rồng.
Nắm vững cấu trúc Ù: Luôn ghi nhớ mục tiêu là 4 bộ + 1 đôi. Đếm xem mình còn thiếu bao nhiêu bộ, bao nhiêu đôi.
Quan sát bài rác: Chú ý những quân bài người khác đánh đi. Điều này cho biết họ không cần quân đó, và có thể là quân an toàn để bạn đánh đi. Nó cũng hé lộ phần nào về loại bài họ đang hướng tới.
Đừng giữ quân lẻ quá lâu: Những quân bài đứng một mình, khó ghép thành bộ (đặc biệt là các quân Gió, Rồng không phải Gió Cửa/Vòng Chơi của bạn) nên được đánh đi sớm để lấy chỗ cho những quân tiềm năng hơn.
Ưu tiên Phỗng hơn Xuyên: Phỗng linh hoạt hơn vì có thể ăn từ bất kỳ ai. Xuyên chỉ ăn được từ người tay trên và thường làm bài bị lộ, giới hạn khả năng thay đổi chiến thuật.
Bảo vệ bài: Tránh đánh ra những quân mà bạn nghi ngờ người chơi khác đang chờ để Phỗng, Căng hoặc đặc biệt là để Ù.
Linh hoạt: Đừng cứng nhắc theo đuổi một loại bài Ù từ đầu. Hãy dựa vào những quân bài bốc được để điều chỉnh chiến lược của mình.
Học luật cơ bản trước: Đừng quá lo lắng về các kiểu Ù phức tạp hay cách tính điểm chi tiết ngay từ đầu. Tập trung vào việc tạo thành 4 bộ 1 đôi cơ bản.

Cách chơi bài mạt chược hiệu quả đòi hỏi sự kiên nhẫn và thực hành liên tục. Đừng nản lòng nếu ban đầu bạn cảm thấy khó khăn.

Kết luận

Mạt chược là một thế giới đầy màu sắc và trí tuệ, một trò chơi có chiều sâu mà bạn có thể khám phá không ngừng. Qua bài hướng dẫn chơi mạt chược chi tiết này từ nhà cái uy tín ST666, hy vọng bạn đã có được nền tảng vững chắc về cách chơi bài mạt chược, từ việc nhận biết quân bài, hiểu luật chơi mạt chược cơ bản, cách thực hiện các hành động Phỗng, Căng, Xuyên, cho đến mục tiêu cuối cùng là Ù.

ST666V – Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Chơi Bài Mạt Chược A-Z